Waterburcht

Het kasteel van Wouw behoorde in oorsprong tot het type van de ronde waterburcht. Het stamt waarschijnlijk uit de tweede helft van de dertiende eeuw, maar het is onduidelijk wie het gebouwd heeft. Tot 1287 hoorde een groot deel van Wouw tot het bezit van de  heren van Breda, daarna kwam het aan de heer van Bergen op Zoom.
De waterburcht was omgeven door een dubbele gracht. Aan de zuidzijde stond de voorburcht, waar de buitenste gracht omheen liep.
In de ringmuur was een grote vierkante woontoren opgenomen. Er waren toegangen met bruggen aan de oost- en westzijde. In de veertiende eeuw was de burcht al bouwvallig, omdat de funderingen gedeeltelijk op het veen stonden. Er volgde een grote verbouwing waarbij het zuidoostelijke deel van de ringmuur opnieuw werd opgetrokken en van een grote ronde toren voorzien. Op een bepaalde hoogte ging deze over van een ronde naar een veelhoekige vorm.
Binnen de ringmuur waren allerlei gebouwen aanwezig: de ‘zale’, een keuken, de badstoof, stallen, een bakhuis, een kapel, een smidse, een melkhuis, een vleeshuis en diverse privévertrekken. De zaal was het hoofdvertrek waar alle officiële activiteiten plaatsvonden.
De voorburcht bestond in de vijftiende eeuw uit enkele grote voorraadschuren en een woonverblijf. Die werden op het einde van de vijftiende eeuw vervangen door een groot paleisachtig gebouw met een U-vormige plattegrond. Dat werd voortaan het hoofdverblijf en de waterburcht diende toen vermoedelijk alleen als archief en als representatief gebouw. Vanaf 1490 werd het hele gebouwencomplex omgeven met aarden wallen, waarin vier hoektorens en twee grote poortgebouwen waren voorzien. Daarbuiten groef men een nieuwe brede gracht. De zo tot stand gekomen kasteelfortificatie, een kasteel in een kasteel, was een van de sterkste burchten in de Nederlanden.Het kasteelcomplex is in de tweede helft van de zeventiende eeuw geleidelijk in verval geraakt en als steengroeve gebruikt, totdat er op het einde van de achttiende eeuw niets meer overeind stond. In 1934 zijn de funderingsresten van de waterburcht blootgelegd. Dat gebeurde in het kader van een project voor werklozen die als opdracht hadden om de fundamenten uit de grond te verwijderen. Op die manier wilde de toenmalige eigenaar van het terrein akkerland maken. Dat is, door de vele brede funderingsmuren, slechts ten dele gelukt.Vanaf 2016 wordt het kasteel opnieuw archeologisch onderzocht. Dat gebeurt in samenwerking met de gemeentelijke archeoloog en met de inzet van een grote groep vrijwilligers. Na het inmeten, fotograferen en beschrijven van de aanwezige funderingen worden de verschillende onderdelen van het complex afgedekt met anti-worteldoek en een pakket zand. De bedoeling is dat het terrein in de toekomst zodanig wordt ingericht dat het complex aantrekkelijk wordt voor bezoekers, die meegenomen worden in de historie van het terrein en informatie krijgen over de betekenis van het complex voor de regionale, nationale en internationale geschiedenis.